Recently, the New York Review of Books published an insightful article by Andy Nathan, a leading China scholar and Professor of Political Science at Columbia University. Here are a few excerpts from Andy Nathan’s observations on the ways in which Xi Jinping is similar to, and different from, Mao, and how his power consolidation project has...
ཞི་བའི་ལས་འགུལ་ལ་དབྱེ་བ་འབྱེད་ཚུལ་མང་པོ་ཡོད་ཅིང་། དབྱེ་བ་འབྱེད་ཚུལ་གཅིག་ནི། གཅིག་སྡུད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དང་ཁ་གྲམ་གྱི་ལས་འགུལ་གཉིས་ཡིན། གཅིག་སྡུད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ནི། སྐད་འབོད་དང་། ཁྲོམས་སྐོར་བཅས་མི་ཚོགས་མང་པོ་ས་གནས་གཅིག་ཏུ་སྡུད་པའི་ལས་འགུལ་དག་ལ་ཟེར། ཁ་གྲམ་གྱི་ལས་འགུལ་ནི། ས་གནས་མང་པོའི་ནང་ལས་འགུལ་ཆུང་ཆུང་མང་པོ་དུས་གཅིག་ལ་སྤེལ་བ་དཔེར་ན། མཉམ་འབྲེལ་སྤོང་བའི་ལས་འགུལ་ལྟ་བུ་ལ་ཟེར།
ཐབས་བྱུས་དང་ཐབས་ལམ་ཟེར་བའི་མི ང་ཚིག་གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་མི་མང་པོ ས་ནོར་གྱི་ཡོད། དོན་དངོས་སུ་ཚིག་འདི་གཉིས་ཀྱི་ གོ་དོན་དབར་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོ ད། ཁྱད་པར་འདི་ཧ་མ་གོ་ན་མི་ཚེ་དང་ འཐབ་རྩོད་ནང་ནོར་འཁྲུལ་མང་པོ་ བཟོ་སྲིད་ཀྱི་རེད། བརྙན་པར་འདིའི་ནང་ལ་སོག་པོའི་ དམག་དཔོན་ཞིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ ཐོག་ནས་ཚིག་གཉིས་དེའི་གོ་དོན་ འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
ཐབས་བྱུས་དང་ཐབས་ལམ་ཟེར་བའི་མི ང་ཚིག་གཉིས་ཀྱི་གོ་དོན་མི་མང་པོ ས་ནོར་གྱི་ཡོད། དོན་དངོས་སུ་ཚིག་འདི་གཉིས་ཀྱི་ གོ་དོན་དབར་ལ་ཁྱད་པར་ཆེན་པོ་ཡོ ད། ཁྱད་པར་འདི་ཧ་མ་གོ་ན་མི་ཚེ་དང་ འཐབ་རྩོད་ནང་ནོར་འཁྲུལ་མང་པོ་ བཟོ་སྲིད་ཀྱི་རེད། བརྙན་པར་འདིའི་ནང་ལ་སོག་པོའི་ དམག་དཔོན་ཞིག་གི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ ཐོག་ནས་ཚིག་གཉིས་དེའི་གོ་དོན་ འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཐབས་བྱུས་ཞེས་པ་ནི་དམིགས་ཡུལ་ཞི ག་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཤེས་བྱུས་ཡང་ ན་འཆར་གཞི་ལྟ་བུ་རེད། ཐབས་ལམ་ཞེས་པ་ནི་འཆར་གཞི་དེ་ ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་ལས་གཞི་དང་བྱེ ད་གོ་དག་ལ་ཟེར། ཐབས་བྱུས་སྐྱོ་བོ་ཡིན་ན་ཐབས་ ལམ་ཡག་ཀྱང་ཕན་ཐོག་མེད། རྒྱ་ནག་གི་དམག་བྱུས་མཁས་པ་སུན་ ཙུ་ཡིས་གསུངས་པ་ལྟར། ཐབས་བྱུས་མེད་པའི་ཐབས་ལམ་ནི་ ཕམ་ཁའི་སྔོན་གྱི་སྐད་ཅོར་ཡིན། ཐབས་བྱུས་ཡག་པོ་ཡོད་ན་དམག་མི་ ཉུང་ཉུང་ལས་མེད་ཀྱང་དམག་དཔུང་ཆེ ན་པོ་དེ་འདྲ་ཁ་གཏད་གཅོག་ཐུབ། བོད་པའི་ཐབས་རྩོད་ནང་སྐབས་རེ་ ཐབས་བྱུས་གཏན་འབེབ་མ་བྱེད་གོང་ ལ་ཐབས་ལམ་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེ་ནི་ཧ་ཅང་གྱི་ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་ པོ་རེད། གལ་སྲིད་ང་ཚོའི་དམིགས་ཡུལ་བོད་ དོན་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ ན། དེའི་ཆེད་དུ་ཐབས་བྱུས་ཡག་ཤོས་ ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགོད་པ་ཚོའི ་དོ་སྣང་ཚུར་ལེན་ཐུབ་པ་བྱེད་རྒྱ ུ་རེད། ཐབས་བྱུས་འདི་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་ ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་ནི་འུར་དང་གཏམ་ བརྗོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ལས་ འགུལ་སྤེལ་དགོས། འོན་ཀྱང་མི་མེད་ཁང་སྟོང་གི་ནང་ ལ་ཁ་འདོན་སོགས་བྱེད་ན་ཕན་ཐོག་མེ ད། དེ་འདྲ་སོང་ཙང་ང་ཚོའི་ནུས་པ་ཆེ ན་པོ་འདོན་ཆེད་ཐབས་བྱུས་ཡག་པོ་ འཚོལ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་རེད། ཐབས་བྱུས་ཡག་པ་བྱུང་ན་ང་ཚོར་རྒ ྱལ་ཁ་ཐོབ་པའི་རེ་བ་ཞེ་དྲག་གི་ མཐོ་རུ་འགྲོ་གི་རེད།
མི་ཕལ་ཆེ་བར་མཚོན་ན། འགྱུར་བ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བའི་གོ་རིམ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྒམ་ཆུང་ནག་པོ་དེའི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་གསང་བ་ལྐོག་གྱུར་བ་ཞིག་རེད་། དུས་ཚོད་ཕལ་ཆེ་བར། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་མཁན་དག་གིས་འགྱུར་བ་ཡོང་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ་གནད་དོན་གལ་ཆེ་བ་གང་དག་ཡིན་མིན་དང་དེ་དག་གིས་བསྐྱེད་པའི་འབྲས་བུ་ཅི་ཞིག་ཡིན་མིན་སོགས་རྟོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་། ཡིན་ན་ཡང་། འགྱུར་བའི་གོ་རིམ་དང་གྲུབ་འབྲས་གཉིས་ཀྱི་དབར་དུ་སྒམ་ཆུང་ནག་པོ་དེའི་ནང་དུ་ཅི་ཞིག་འབྱུང་གི་ཡོད་དམ། འགྱུར་བ་ཡི་མ་ལག་དག་གིས་ལས་ཀ་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དམ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་འགྲོ་སྟངས་ཀྱི་རྒྱུད་རིམ་སྐོར་ལ་བསྟན་རྡོར་གྱིས་འགྲེལབརྗོད་བྱེད་པ་འདི་གསན་རོགས།
བོད་མི་རྣམས་ལ་ཡོད་པའི་དགོད་བྲོའི་ཚོར་བ་ནི་རྣོ་བོ་མིན་པར་རྟུལ་བོ་ཞིག་དང་། གཏིང་ཟབ་པོ་མིན་པར་རྒྱ་ཆེ་བ་ཙམ་རེད། ང་ཚོའི་དགོད་བྲོའི་ཁོངས་སུ་སྤྱིར་བཏང་ནས་གཞན་གྱི་བྱུས་ཉེས་རིགས་ལ་གད་མོ་ཤོར་བའི་རིགས་སམ (བསོད་ནམས་ཀྱིས་ངང་ལག་ཀྱི་པགས་པའི་སྒང་ལ་རྐང་པ་སྤོས་ནས་རྐུབ་བརྡབ་པ་རེད། ཧ་ཧ་ཧ་་་) ཡང་ན་མཚར་གཏམ་ཧ་ཅང་ཁྱད་མཚར་གྱི་རིགས་ལ་གད་མོ་ཤོར་བ་ལྟ་བུ་འདུས་ཡོད། ང་རང་ནི་ང་ཚོའི་དགོད་བྲོ་དག་ནི་དབྱིན་ཇིའི་དགོད་བྲོ་ནང་བཞིན་སྐྱེན་པོ་དང་འཇུའི་ཞིས་དགོད་བྲོ་ནང་བཞིན་གཏིང་ཟབ་པོ་ཡོད་མ་རེད་ཞེས་ཁས་ལེན་བྱེད་མཁན་དང་པོ་དེ་ཡིན། ཡིན་ན་ཡང་། དེ་ནི་ཨ་རིའི་དེང་རབས་ཀྱི་དགོད་བྲོ་ནང་བཞིན་རྗེན་པ་དང་རྒྱ་ནག་ནང་བཞིན་དགོད་བྲོ་མེད་པ་དེ་འདྲ་མ་རེད། (ཁྱོད་ཀྱིས་རྒྱ་མི་གཉིས་གད་མོ་མཚམས་མེད་དུ་ཤོར་བ་དེ་འདྲ་མཐོང་མྱོང་ཡོད་དམ།) གང་ལྟར་གལ་ཆེ་བ་ཞིག་ལ། སྤུས་ཀ་ལ་མ་ལྟོས་པར་བོད་ཀྱི་དགོད་བྲོའི་ཚོར་བ་ནི་རྟག་ཏུ་ཧ་ཅང་འབེལ་པོ་རེད། ལྷག་པར་དུ་། དེ་མི་ཚེའི་གོ་རིམ་ཚང་མར་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད། བོད་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཐོག་སླེབས་དུས་ང་ཚོས་དགོད་བྲོ་དང་ཆོབ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་དམ།
ནེ་ཐན་ སི་ཁ་ནིས་རྡར་( Nathan Schneider)གྱིས་བྲིས། ཁ་སང་རྒྱལ་སྤྱིའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་རྩོད་རྙོག་ལྟེ་གནས་ཁང་(International Center on Nonviolent Conflict)གིས་། ཐེངས་དང་པོའི་རྗེམ་སུ་ལོ་སོན་གཟེངས་རྟགས་དེ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཡར་རྒྱས་ཆེད་གནང་འདུག མཛད་སྒོ་དེ་ནི་། (FSI) ཟེར་བའི་བདུན་གཅིག་རིང་གི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་རྩོད་རྙོག་ཐད་ཀྱི་ཟབ་སྦྱོང་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱལ་སྤྱིའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་རྩོད་རྙོག་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་ལོ་འཁོར་མཇུག་སྡོམ་བརྒྱུད་། (Tufts)གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་གི་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་སའི་ཚོགས་ཁང་ཞིག་ཏུ་ཉིན་གུང་གསོལ་ཚིགས་སྐབས་སུ་འཚོགས་གནང་འདུག རྗེམ་སུ་ལོ་སོན་གཟེངས་རྟགས་འཐོབ་མཁན་བུད་མེད་བཞི་བྱུང་འདུག་ཅིང་། ཁོང་ཚོ་ཚང་མ་བདུན་གཅིག་རིང་གི་བགྲོ་གླེང་དང་ཟབ་སྦྱོང་དེར་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་བུད་མེད་བཞི་ནི། མེ་རེས་ ཁིན་( Mary King)དང་རྒ་རྡ་ ཞ་རྦེན་སྒྲར།(Ghada Shahbender) བཀྲས་མཐོང་ལྷག་སྒྲོན། ན་རྡ་ ཨལ་བ་རྡེས་(Nada Alwadi) བཅས་རེད་།
ཞི་བའི་ཐབས་རྩོད་ནང་གི་ལྟ་གྲུབ་གནས་འགག་ཆེ་ཤོས་གཅིག་ནི། སྲིད་གཞུང་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་དེའི་དབང་ཆ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ཚོ་ཁག་དག་གི་ཀ་བ་མང་པོ་ལ་བརྟེན་ཡོད་ཅིང་། སྲིད་གཞུང་གི་ཉིན་རེའི་འཛིན་སྐྱོང་ནི་དབང་ཆའི་ཀ་བ་དེ་དག་གིས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཀ་བ་འདི་དག་གིས་སྲིད་གཞུང་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་མ་ཐག་སྲིད་གཞུང་གནས་མི་ཐུབ། བོད་དོན་ལས་འགུལ་བལྟི་གནས་ཁང་གི་ལས་འགུལ་བ་བསྟན་རྡོར་གྱིས་ལྟ་གྲུབ་འདི་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་པ་འདི་ལ་གསན་རོགས།
ཕྱི་ལོ་༢༠༠༩ལོར། ང་ཁྲུའུ་ཧྥུ་ཁྲི་གཙུག་ལག་སློབ་ཁང་དུ་ “ཐབས་ཇུས་ལྡན་པའི་འཚེ་མེད་ཞི་བ་” ཟེར་བའི་ཟབ་སྦྱོང་ཞིག་ལ་ཉམས་ཞུགས་བྱས་བ་ཡིན། ཟབ་སྦྱོང་དེར་དཀའ་ངལ་འོག་ཡོད་པའི་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་འདྲ་མིན་ནས་འཛུལ་ཞུགས་པ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་འདུག ཟབ་སྦྱོང་དེ་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་འགོག་རྒོལ་སྐོར་གྱི་མཁས་པ་དང་ལས་འགུལ་བ་ཟུར་བ་འགས་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་བ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ཟབ་སྦྱོང་གི་སྐབས་སུ་ཨེ་རྗིབ་གྱི་ཕོ་གསར་ཞིག་གིས་ང་ཚོས་བསླངས་བའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐབས་ཇུས་དང་ཐབས་ལམ་སོགས་གཅིག་ཀྱང་ཨེ་རྗིབ་ཏུ་བེད་སྤྱོད་གཏོང་ཐུབ་གི་མ་རེད་ཞེས་ཡང་ནས་ཡང་དུ་གསུངས་སོང་། ཁོང་གིས་བརྗོད་དོན། མུའུ་བྷ་ར་ཁུ་ཡི་སྲིད་གཞུང་ནི་ཧ་ཅང་གདུག་རྩུབ་ཅན་ཞིག་རེད། ཨེ་རྗིབ་པ་རྣམས་ཧ་ཅང་བཙན་གནོན་གྱི་འོག་ཏུ་ཡོད་པ་མ་ཟད་། འགོག་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཆུང་ཚགས་རིགས་སྤེལ་བའི་གོ་སྐབས་ཀྱང་ཡོད་མ་རེད། ཨེ་རྗིབ་ནི་འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་གཉའ་གནོན་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཅན་གྱི་སྲིད་གཞུང་དེ་རེད་། ཞེས་གསུངས་སོང་། བར་གསེང་གི་སྐབས་སུ་ང་ཁོང་གི་རྩར་བཅར་ནས་རང་ཉིད་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བྱས་བ་ཡིན། ང་བོད་མི་ཡིན་པ་ཤེས་འཕྲལ། ཁོང་གིས་འཕྲལ་དུ་ངའི་ལག་པར་འཇུས་ནས་བཟོད་གསོལ་གྱི་ངང་ནས། བོད་ནི་ཨེ་རྗིབ་དང་གཅིག་པ་རེད། བོད་དང་ཨེ་རྗིབ་གཉིས་ཀ་འཛམ་གླིང་སྟེང་གི་གཉའ་གནོན་ཆེ་ཤོས་ཀྱི་ས་ཁུལ་གཉིས་རེད་ཞེས་གསུངས་སོང་།
